Co ma Orfeusz do Madżnuna – czyli o tym, co łączy Wschód z Zachodem

4.11

Podobnie jak w przypadku mitu o Orfeuszu i Eurydyce, który miał swój udział w kształtowaniu artystycznej formy tradycyjnej zachodniej opery, Lejla i Madżnun są bohaterami pierwszej opery kultury Bliskiego Wschodu. Orfeusz i Madżnun stają się uosobieniem piękna i emocjonalnej mocy śpiewu, muzyki i poezji. Chwała i lament, radość i żałoba, miłość, strata i tęsknota są wplecione w ich poezję, pomiędzy wspomnieniem i marzeniem.

Obaj poeci uciekają od ludzi, obaj przelewają swoje cierpienie i smutek w poezję, tworząc piękne pieśni, obu otaczają też zwierzęta, które dotrzymują im jedynego towarzystwa. I choć dramat obu bohaterów ma nieco inny przebieg – Eurydykę Orfeuszowi odbiera śmierć, natomiast Madżnun traci Lejlę ze względu na rozkaz ojca i małżeństwo ukochanej z innym mężczyzną – to w obu przypadkach śmierć doprowadza zarówno do ostatecznego rozdzielenia, jak i później do ostatecznego zjednoczenia pary kochanków.

W greckim micie przyczyną rozdzielenia kochanków jest nieprzestrzeganie przez Orfeusza zasad narzuconych przez bogów. W historii arabsko-perskiej główną przeszkodą, która stoi na drodze miłości, jest patriarchalny obyczaj i zasada organizacji społeczeństwa.

Obie historie mówią natomiast o doświadczeniach podstawowych, istotnych dla każdego człowieka: o miłości i utracie, o namiętnej tęsknocie i głębokiej żałobie. Opowiadają o śmierci – ale też o pamięci i kosztach przetrwania.